امام صادق علیه السلام دائماً مردم را به این ده «چرا» موعظه می کردند:

(1)  إِنْ کَانَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى قَدْ تَکَفَّلَ بِالرِّزْقِ فَاهْتِمَامُکَ لِمَاذَا؟اگر خداوند رازق و متکفل رزق است پس تلاش بیش از حد برای رزق و روزی برای چی؟ و چرا بیش از حد برای به دست آوردن رزق و روزی تلاش می کنید تا باعث فوت کارهای دیگر در زندگی شود و ترک وظایف دیگر. به مقدار وظیفه باید کار و تلاش کرد و به کارهای دیگر زندگی هم برسیم خدا رزق انسان را می رساند.

(2) وَ إِنْ کَانَ الرِّزْقُ مَقْسُوماً فَالْحِرْصُ لِمَاذَا؟ و اگر رزق از طرف خداوند قسمت شده است پس چرا انسان باید حرض بزند؟

(3) وَ إِنْ کَانَ الْحِسَابُ حَقّاً فَالْجَمْعُ لِمَاذَا؟ و اگر حساب و کتاب اعمال حق است پس جمع کردن مال برای چیست؟

(4) وَ إِنْ کَانَ الخَلف مِنَ الله حَقاَ فَالبُخل لِمَاذَا؟و اگر انسان انفاق کند و خداوند چند برابر پاداش می دهد پس بخل کردن در انفاق مال و علم و وقت و جان برای چه؟ البته مالی را باید انفاق کرد در راه خیر که از راه خیر هم بدست آمده و حلال باشد.

(5) و إِن كان العقوبة من الله عزَّ وجلَّ النار فالمعصية لماذا؟ و اگر عقوبت کردن از طرف خداوند آتش دوزخ است پس گناه کردن چرا؟

(6) و إِن كان الموت حقاً فالفرح لماذا؟و اگر مردن حق است پس خوشحالی که انسان را از یاد مرگ و قیامت غافل کند برای چی؟

(7) و إِن كان العرض على الله حقاً فالمكر لماذا؟و اگر اعمال بر خداوند عرضه می شود و در محضر او به سر می بریم پس مکر و حیله زدن به مومنان و مسلمانان برای چی؟

(8) و إِن كان المَمَرُّ على الصراط حقاً فالعجب لماذا؟و اگر عبور از پل صراط حق است پس عجب و خودپسندی برای چی؟

(9) و إِن كان كل شيء بقضاء و قدر فالحزن لماذا؟و اگر هر چیزی به قضا و حکم خداوند و قدر و اندازه خداوند است پس غم و اندوه چرا؟

(10) و إِن كانت الدنيا فانية فالطمأنِينَة إليها لماذا؟و اگر دنیا فانی و از بین رفتنی است پس اطمینان و دلبستگی به آن برای چه؟

1. عیون الحکم و المواعظ (اللیثی)؛ص 344

برگرفته از سخنرانی دکتر علی حق شناس ، استاد مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی نرجس خاتون (س)

 فصلنامه نجد شماره19 زمستان95