نشریه الکترونیک نجد

در مورد مزاج های متفاوت در افراد مطالبی از گوشه و کنار شنیده ایم، پیگیری کردیم و به این نتیجه رسیدیم که بهتر است برای آگاهی بیشتر از یک متخصص طب سنتی اطلاعات کاملتر و دقیق تری در این مورد بیابیم، به همین خاطر مصاحبه ای ترتیب دادیم با جناب آقای دکتر محمدجعفر طالب پور پزشک عمومی و متخصص طب سنتی.
نجد: با سلام، در مورد مفهوم و معنای مزاج توضیحاتی بدهید.
دکتر: در علوم قدیم، اساس آفرینش عالم را از چهار عنصر آتش، هوا، آب و خاک می دانستند و طبق نظر حکما عالم ماده (جماد، نبات، حیوان و انسان) از این چهار عنصر تشکیل شده است و هر کدام از این چهار عنصر دارای دو نوع کیفیت می باشند که به این ترتیب می باشد: عنصر آتش دارای کیفیت گرم و خشک است و عنصر هوا، گرم و تر و عنصر آب سرد و تر و عنصر خاک سرد و خشک. بر اساس میزان مشارکت هر عنصر در هر موجود و از جمله هر انسان، کیفیت مختص به خود از نظر گرمی و سردی از یک سو و از نظر تری و خشکی از سوی دیگر دارد. بر اساس غلبه یک یا دو عنصر در هر موجودی یک کیفیت میانه ای ایجاد می شود که به آن مزاج می گویند.
نجد: می دانیم مزاج ها 9 قسم هستند لطفاً در مورد علائم مزاج های مختلف و تفاوتهای زندگی اجتماعی آنها توضیحاتی بفرمایید.
دکتر: در بدن انسانها چهار خلط وجود دارد منظور از خلط هم رطوبت یا ماده ای است که غذا در مراحل اولیه هضم در کبد به آن تبدیل شده سپس در بدن جریان یافته و جهت رشد بافتها یا سوخت و ساز بدن به کار می رود، هر خلط دارای یک مزاج است: خلط صفرا گرم و خشک است، خلط دم گرم و تر، خلط بلغم سرد و تر و خلط سودا سرد و خشک است.
همانطور که می دانید 9 حالت مزاجی وجود دارد:
1-سرد، 2- گرم، 3-تر، 4-خشک، 5-معتدل، 6-گرم و خشک، 7-گرم و تر، 8-سرد و تر، 9-سرد و خشک که چهار گروه آخر که دارای مزاج مرکب می باشند بیشتر مدنظر می باشد اما کسانی که مزاج گرم و تر دارند افراد دَمَوی مزاج هستند زیرا غلبه خلط دم (خون) در آنها زیاد است.
خصوصیات دموی مزاجها:
از نظر جسمی بدنهای تنومند و عضلانی با پوست گرم و مرطوب و گلگون دارند، دیر عصبانی می شوند و دیر هم آرام می شوند، شجاع، خوش مشرب و اجتماعی هستند، افراد شاد و فعال، بلندپرواز، خوش اخلاق، خوشرو، صبور و با سخاوتند، اشتهای فراوان و علاقه زیاد به گوشت و غذاهای چرب و شیرین دارند.

خصوصیات صفراوی مزاجها:
مزاج گرم و خشک دارند و علائم غلبه صفرا در اینها بروز می کند پس زود عصبانی می شوند، زود هم آرام می گیرند، بعضاً بدخلق هستند، افراد تند و تیز و بی قرارند، بطور آنی تصمیم گرفته و به سرعت کار را به اوج می رسانند و یک دفعه آن را رها کرده و ترک می کنند، ناآرام و مضطربند، گاهی پرجرأت و گاهی آرام هستند، حاضرجواب و باهوش، سریع و چالاک و پرانرژی اند، گاهی با اراده و گاهی سست می شوند.
خصوصیات بلغمی مزاجها:
این افراد مزاج سرد و تر دارند و علائم غلبه خلط بلغم را دارا می باشند. پس افرادی ملایم، آرام، باوقار و کم صحبتند، میانه رو، محتاط و قدرت تهاجم و اعتراض آنها پایین است و خصوصیات عنصر آبی و رطوبت در این افراد غالب است یعنی خود را سریع با شرایط وفق می¬دهند، انعطاف پذیر و سازگارند و به راحتی می توان افکارشان را تغییر داد.
خصوصیات سوداوی مزاجها:
این گروه مزاج سرد و خشک دارند و علائم غلبه سودا در ایشان می باشد و اینها دارای خصوصیات عنصر خاک می باشند و افرادی همه سو نگر، میانه رو و محتاط هستند و عموماً قسمت منفی هر امری را بیشتر از قسمت مثبت آن می بینند، همیشه در حال فکرند و در حالات پیشرفته دارای وسواس و دودلی می باشند، توان ریسک ندارند، فکر و خیال فراوان دارند، افکار بلند و عاطفه عمیق آنها سبب شکوفایی استعدادهای هنری و خلاقیتهای فنی است، تمایل زیادی به تنهایی و گوشه نشینی دارند، انعطاف پذیر نیستند و کینه می ورزند و همانند خاک که هر چیزی را در خود پنهان می کند، خاطرات را در ذهن خود نگه می دارند و پس از سالها آنها را بازگو می کنند.
نجد: مزاج یک فرد چگونه شکل می گیرد و آیا قابل تغییر است؟
دکتر: هر انسان هنگام تولد یک مزاج ذاتی دارد که مزاج پدر و مادر و شیوه زندگی آنها قبل از انعقاد نطفه، نوع تغذیه قبل و بعد از انعقاد نطفه و نیز دوران بارداری و شیردهی، نوع آن مزاج را از لحاظ گرمی و سردی تعیین می کند و مزاج ذاتی و اولیه تقریباً غیرقابل تغییر است ولی در باب خصوصیات روحی و روانی مزاجها که گفته شد، شخص می تواند با خودسازی و تهذیب نفس خصوصیات ناپسند را از خود دور کند مثلاً فرد صفراوی که ذاتاً عصبانی است اگر روحیه قوی داشته باشد می تواند کظم غیظ کند یا حتی شرایط خانوادگی و تربیتی و یا محیط اجتماعی که در آن زندگی می کند می تواند در خصوصیات مزاجی او تأثیر بگذارد و بعضی خصوصیات مزاجی را از او بگیرد.

نجد: با تشکر از جناب دکتر و با امید به اینکه با شناخت ذات و درون خود بتوانیم به خودشناسی و در نهایت به خداشناسی دست یابیم.
ان شاءالله

فصلنامه نجد شماره16 زمستان 94

تعویذ مجرب
می گویند: در یکی از روستاها زنی برای شکایت از رفتار خشن و کتک کاری شوهرش، شکایت به روحانی محل می برد و از او می خواهد که دعا یا تعویذی برای صلاح رفتار شوهرش بدهد، می گوید هر وقت شوهرم از کار بر می گردد با من دعوا و ناراحتی راه می اندازد. روحانی که فرد زیرکی بوده و علت را می فهمد، سنجاقی به زن می دهد و می گوید: هر وقت شوهرت از کار برگشت و سر و صدا راه انداخت این سنجاق را زیر دندان بگذار و او هر چه بیشتر فریاد کشید تو هم بیشتر به سنجاق فشار بده. زن همین کار را انجام می دهد و بعد از مدتی با خوشحالی نزد روحانی می آید که تعویذ شما کارگر افتاده و شوهرم آرام و مهربان شده است… در حالی که نه دعایی در کار بوده نه تعویذی، آن روحانی فقط خواسته است دهان ناسزاگویی زن را ببندد تا در مقابل شوهرش زبان درازی نکند.

 فصلنامه نجد شماره16 زمستان 94

بادبادک سیاه
در یک شهربازی پسرکی سیاهپوست به مرد بادکنک فروش نگاه می کرد، بادکنک فروش برای جلب توجه، یک بادکنک قرمز را رها کرد تا در آسمان اوج بگیرد و مشتری را به خود جلب کند. بعد یک بادکنک آبی بعد بادکنک سفید، همین طور چند بادکنک رنگی متفاوت را رها کرد که همه به آسمان رفتند. پسرک سیاهپوست همچنان چشم به بادکنک فروش دوخته بود نزدیک آمد و گفت: اگر آن بادکنک سیاه را هم رها می کردید، بالا می رود؟!
مرد بادکنک فروش لبخندی زد و آن را رها کرد. گفت دیدی به اوج رفتن کاری به رنگشان ندارد. مهم چیزی است که درون خود بادکنک است، همانطور که رشد آدمها هم کاری به رنگ و جنسشان ندارد، مهم ذهنیات و اعتقادات ارزشمند درونی آنهاست که باعث رشد و تعالی شان می شود.

فصلنامه نجد شماره16 زمستان 94

در این شماره  نشریه به معرفی کتابی بسیار مفید برای آموزش مفاهیم دین و قرآن به کودکان می پردازیم
کتاب پرسمان قرآنی کودک نوشته غلامرضا حیدری ابهری از انتشارات بوستان کتاب می باشد که در آن به پاسخگویی پرسش های قرآنی به صورتی روان و قابل فهم پرداخته و در راه ایجاد انس و الفت فرزندان مسلمان با قرآن و یاد دادن مفاهیم بلند قرآن و آشنایی با معارف زندگی ساز این کتاب گران سنگ گامهایی پس مفید برداشته است. این کتاب شامل هشت فصل که پاسخگوی سوالاتی درباره نکته های تجویدی- تلاوت قرآن- علوم قرآنی- ترجمه و تفسیر قرآن- داستانهای قرآنی و معارف قرآن- فروع دین و احکام عملی- اخلاق در قرآن و دانستنی های قرآن می باشد.
چند نمونه از پرسش و پاسخ های این کتاب:
سوال: بهترین سوره قرآن کدام است؟
پاسخ: هر کدام از سوره های قرآن ویژگی مخصوصی دارد که از آن نظر می توان گفت بهترین سوره قرآن است مثلاً سوره توحید از آن نظر که در چهار آیه خدا را به خوبی معرفی کرده بهترین سوره قرآن است، سوره یوسف هم به علت اینکه داستان زندگی حضرت یوسف را بسیار زیبا و دل نشین بیان می کند بهترین سوره است، سوره عصر هم که راه سعادت ما انسانها را در چند جمله بیان می کند می تواند بهترین سوره قرآن باشد.
قرآن کریم مانند باغ باصفایی است که انواع گیاهان شفابخش و گل های خوشبو و زیبا و میوه های شیرین وپرفایده را می توان در آن یافت. هیچ گل، گیاه و میوه ای در این باغ بیهوده آفریده نشده و برای هر کدام فایده ای در نظر گرفته شده است. همه اینها بهترین اند برای همین است که امامان عزیز به ما سفارش کرده اند که همه سوره های قرآن را بخوانیم و از همه آیه های نورانی این کتاب بزرگ بهره بگیریم البته در یک حدیث، سوره حمد برترین سوره قرآن شمرده شده است این هم به علت آن است که سوره حمد خلاصه همه مطالب قرآن است.
سوال: بهشت و جهنم کجاست؟
پاسخ: به نظر برخی از دانشمندان مسلمان، دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم در دل دنیایی بزرگ تر قرار دارد که بهشت و جهنم در آن دنیای بزرگ تر هستند. بچه ای که در شکم مادرش قرار دارد، تا به دنیا نیامده خیال می کند که همه دنیا شکم مادر اوست اما وقتی به دنیا آمد، با جهانی به مراتب بزرگتر از دنیایی که در آن زندگی می کرده روبرو می شود. دنیای ما هم در مقایسه با دنیای بزرگتر اطراف آن، خیلی خیلی کوچک است همانطور که شکم مادر برای بچه ای که در آن قرار دارد در مقایسه با بیرون شکم، بسیار کوچک است بنابراین طبق نظر این دانشمندان جای بهشت و جهنم در همان جهانی است که بر جهان ما احاطه دارد.
سوال: کدام عبارت قرآن است که اگر آن را از آخر به اول هم بخوانیم همان آیه می شود؟
پاسخ: بخشی از آیه 3 سوره مدثر «ربک فکبّر» که اگر از آخر به اول هم بخوانیم باز هم می شود «ربک فکبّر» که معنای آن می شود: «خدا را به بزرگی یاد کن»
عبارت «کل فی فلک» قسمتی از آیه 40 سوره یس که درباره نظم حرکت خورشید و ماه و پدید آمدن روز و شب است و ترجمه آن «هر یک از اینها در مسیر خود قرار دارند» می باشد که اگر از آخر به اول بخوانیم باز هم این جمله می شود.

سوال: مگر کسی خدا را دیده است که می گویند خدا زیباست؟
پاسخ: وقتی شما گل خوش رنگی را می بینید و می گویید این گل زیباست. هنگامی که شعر دلنشینی را می شنوید می گویید زیباست. وقتی کسی دلش برای فقیران می سوزد می گویید چه احساس زیبایی دارد. خیلی وقت هاست که می¬گویید صبر زیباست، مهربانی زیباست پس برای اینک بگوییم چیزی زیباست حتماً نباید آن را با چشم ببینیم.
زیبایی خدا همان مهربانی و بخشندگی و بقیه صفات خوب اوست. آیا هنرمندی خدا در آفرینش این همه موجود زیبا، زیبا نیست؟ آیا گذشت او از بندگان خطاکارش زیبا نیست؟ آیا روزی رساندن او به این همه جانداری که در دنیا زندگی می کنند زیبا نیست؟ آیا عظمت و بزرگی او در اداره جهانی به این بزرگی زیبا نیست؟ پس باید گفت خدا زیباست و زیبایی را دوست دارد.

فصلنامه نجد شماره16 زمستان 94

استرس زمینه ساز ایجاد دیابت نوع دو می باشد و قرار گرفتن در برابر آلودگی هوا به همراه استرس باعث افزایش این بیماری در جامعه شده است. دکتر علي كچويي متخصص غدد و متابوليسم با بيان اينكه ديابت به عنوان بيماري شايع قرن اما قابل كنترل شناخته شده است، افزود: در سال ۱۹۸۵ تنها ۳۰ ميليون نفر در دنيا به اين بيماري مبتلا بودند اين در حالي است كه پيش بيني مي‌شود در سال ۲۰۳۰، ۴۰۰ ميليون نفر به اين بيماري مبتلا شوند، بنابراين افزايش اين بيماري در جامعه ضرورت آگاه‌سازي را دوچندان كرده است.
دکتر حمیدرضا فرشچی نیز برای کنترل استرس در دیابت به نکات خوبی اشاره کرده اند از جمله اینکه استرس ها را درون خود محبوس نکنید و اگر نمی خواهید با نزدیکان خود در مورد آنها بحث کنید، مشاوران و افراد حاذقی هستند که بتوانند بصیرت ها و حمایتهایی را برای شما به ارمغان آورند. ایشان همچنین افزود: با ورزش کردن می توان علائم استرس را کاهش داد یا حتی یک پیاده روی ساده و یا قدری نرمش می تواند روحیه را بازسازی کند و از استرس بکاهد، فرشچی در ادامه گفت: استراحت و تجدید قوا در روز و داشتن خواب کافی و مناسب در شب نقش بسیار مهمی در بهبود خلق و خو و توانایی بدن برای مقابله با استرس ها بازی می کند.

دکتر پیمان ادیبی فوق تخصص گوارش و استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه ابتلا به دیابت خود یک تنش است و ذهن فرد را درگیر می کند گفت: بخش عمده ای از اختلالات گوارشی زمینه روان تنی دارد یعنی اینکه فرد دائم به فکر بیمار بودن است سبب بروز مشکلات متعدد گوارشی می شود. ایشان عنوان کرد بسیاری از داروهایی که برای بیماران دیابتی استفاده می کنیم دارای عوارضی در سیستم گوارشی هستند که با استفاده صحیح می توان این عوارض را کاهش داد.*

* مجله درمان اصفهان شماره 4