شخصی که از مشکلات روزمره خود به ستوه آمده بود محضر یکی از عرفا رسید و گره کار خود را از ایشان درخواست کرد ایشان نیز مدتی به او نگاه کرد و سپس پرسید در بین دعاهایی که می خوانی کدام دعا را بیشتر مقید به خواندن هستی؟ آن مرد فکری کرد و گفت من هر روز دعای صباح امیرالمومنین (ع) را می خوانم.
آن عارف وارسته بلافاصله به او فرمود دیگر نخوان.
آن مرد تعجب کرد و عرض کرد مگر ممکن است خواندن دعا باعث مشکل شود؟ ایشان فرمود: خودت می گویی دعای صباح امیرالمومنین! یعنی این دعا را امیرالمومنین (ع) می خوانده است و تو کجا و امیرالمومنین کجا؟آیا ظرفیت روح تو و امیرالمومنین یکی است؟ این دعا را کسی می تواند بخواند که روحش به بلندی روح حضرت باشد .
شاید این مطلب برای برخی سنگین به نظر برسد اما با یک مثال ساده می توان درکش را راحت تر کرد.
بادکنک کوچکی را فرض کنید که به اندازه کمی می توان آن را باد کرد حال اگر بیش از ظرفیت آن باد به درون آن بفرستیم قطعا می ترکد چرا که بیش از ظرفیتش باد شده است.
یا لیوانی را فرض کنید که به اندازه یک پارچ در آن آب ریخته شود قطعا مازاد بر حجم لیوان از آن بیرون می ریزد.
ظرفیت روحی هر کس به ایمان و عبادت او بستگی دارد هر قدر اهل عبادت و سحر خیزی باشد ظرفیت او وسیع تر شده و تحمل او نیز بیشتر می شود مانند قارچی که هر چه بیشتر آب بخورد بیشتر رشد می کند.
بنابراین ظرفیت های انسان ها متعدد و متفاوت است و استفاده خودسرانه از ذکر ها و دعا ها قطعا مشکلاتی را برای انسان ها ایجاد می کند و غالبا هم نمی دانند این مشکلات از کجا بر سر آنها وارد می شود.
باز هم اگر بخواهم مثالی در این زمینه بیاورم بهتر است از داروها یادی کنم .
همه شما می دانید دارویی که به نوزادان و کودکان می دهند با دارویی که به نوجوانان و یا بزرگسالان می دهند یکسان نیست
زیرا کودکان تحمل پذیرش داروی بزگسالان را ندارند و داروی کودکان هم برای بزرگسالان افاقه نمی کند بلکه هر کس را باید به اندازه سن و تحملش برای او نسخه پیچی کرد تا درد او درمان و مشکلش حل شود.
همانگونه که قبلا نیز اشاره شد ختوم و اذکار نیز دقیقا همانند داروها هستند که باید هر دارو را متناسب با ظرفیت و تحمل افراد تجویز کرد. اگر روایات اهل بیت علیهم السلام را بررسی کنیم می بینیم معمولا در هنگام سفارش به ذکر، تعداد را نیز مشخص می کردند به عنوان نمونه اذکاری که برای هر روز هفته از امام صادق علیه السلام وارد شده است یا ذکر روزانه لا اله الا الله را روزی صد مرتبه توصیه کرده اند نه بیشتر مثل اینکه به شما بگویند اگر از اینجا تا صد قدم شمرده و زمین را حفر کنی به گنجی خواهی رسید حال اگر به جای صد قدم نود و نه یا صد و یک قدم را حفر کنند نه تنها به گنجی نمی رسند بلکه دچار زحمت و سختی می شوند.
روزی در محضر علامه بزرگوار عارف کامل حضرت آیه الله کاشانی (ره) از تعداد ذکر های خاص بحثی به میان آمد و به ذکر لا حول و لا قوه الا بالله اشارتی شد ایشان فرمود افراد عادی نباید این ذکر را روزانه بیش از ۴۰ بار تکرار کنند وگرنه دچار مشکلاتی می شوند.
پس در استفاده از ذکر ها نیز چند چیز توصیه می شود:
1. هر ذکری را نباید خودسرانه استفاده کرد بلکه نیاز به تجویز متخصص دارد.
2. در گفتن ذکر نیز باید تابع دستورات اهل فن بود و هرگونه توصیه می شود عمل کرد.
3. حالات و شرایط ذکر گفتن هم متفاوت است1.

1. اینترنت

فصلنامه نجد شماره12پاییز93