نشریه الکترونیک نجد

چنانچه می دانیم، یکی از موضوعات بسیار مهم در زندگانی هر انسانی، اخلاق است . این موضوع در سیره معصومین علیهم السلام بویژه رسول گرامی اسلام«ص» به نحو بارزی جلوه گر می باشد تا آنجا که خداوند خطاب به ایشان فرمود: «انک لعلی خلق عظیم» (قلم/4)
انسان به عنوان اشرف مخلوقات زمانی انسانی شایسته است که همواره دارای اخلاق و تربیت انسانى باشد، در غیر این صورت همچون موجود خطرناکى است که با بهره گیری از هوش انسانى، دنیای امن و آباد را نابود مى‏سازد و به آتش مى‏کشد.
انسان از آغاز تا پایان زندگی خویش به طور فطری به ارزشهای اخلاقی گرایش دارد و هر کس در این سنجش به امتياز بالاتری دست یابد در خاطر مردمان و نزد خدای خود، جایگاهی رفيع و ارزشمند خواهد داشت.
اخلاق برای تمام افراد جامعه بشر چه در زندگی فردی و چه در زندگی اجتماعی لازم است اما برای کسانی که بار مسئولیت رهبری و هدایت جامعه را بر عهده دارند ضروری تر می باشد زیرا در درجه نخست چنین فردی باید خود نمونه ای از اخلاق باشد تا بتواند آلودگی های اخلاقی را از لوح دل مردم بشوید و ثانیاً مسئولیت هدایت جامعه به قدری سنگین است که انسان بدون داشتن اخلاق کامل نمی تواند آن را تحمل کند. از این رو خداوند پیامبران خود را از میان افرادی انتخاب کرد که دارای صفات کامل اخلاقی بودند و در مورد پیامبر اسلام در قرآن فرموده است: لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه (احزاب/21) یعنی کاملترین و بهترین الگوی شما پیامبر است پس رفتار و کردار و گفتار او را سرمشق خود در تمام مراحل زندگی قرار دهید.
با درونی شدن سیره نبوی شرایطی فراهم می شود که افراد خودجوش بر گرایش های فطری اخلاق پا می فشارند و با تغییر شرایط زمانی و مکانی رنگ عوض نمی کنند، به منظور کاربردی کردن مفاهیم اخلاقی باید شرایط رشد و شکوفایی قابلیت فردی را فراهم کرد که نقش اساسی در مرحله نخست توسط والدین می باشد و سپس محیطهای آموزشی و بعد از آن محیطهای اجتماعی. باید شرایطی فراهم شود که شخص با میل درونی و از روی نیاز، الگوهای مورد نظر خود را کشف کند، البته معرفی الگوهای برتر توسط والدین و محیط های آموزشی و اجتماعی لازم است اما نه بصورت اجبار و تحمیل بلکه باید اینها فقط زمینه ترغیب را فراهم کنند تا افراد به الگوهای متعالی عشق بورزند. امروزه زبان رفتار بسیار موثرتر از زبان گفتار است، بنابراین قبل از اینکه بخواهیم فضایل اخلاق نبوی را برای دیگران بازگو کنیم حتی الامکان سعی نماییم تا حدی آن فضایل را در خود به صورت ملکه اخلاقی در آوریم و آنها را با توجه به زمان و مکان مناسب در صحنه عمل به نمایش گذاریم و صرفاً شعار دهنده نباشیم.
سعدیا گرچه سخندان و مصالح گویی                   به عمل کار بر آید به سخندانی نیست
اطرافیان و خصوصاً بچه ها قبل از اینکه به گفتار ما گوش دهند، اعمال ما را زیر نظر می گیرند و اگر ما خود الگوهای خوب داشته باشیم و رفتارهای خوب را بروز دهیم دیگران نیز سعی می کنند چون ما باشند و مثل ما عمل کنند ما باید با رفتار خود سیره و اخلاق ائمه را به دیگران یادآوری کنیم البته در مورد نوجوانان و جوانان باید بدانیم تا چه اندازه آمادگی دریافت مفاهیم اخلاقی را دارند آنگاه با انتقال مفاهیم اخلاقی با شیوه های نوین تربیتی آنها را به طریق اهل بیت رهنمون شویم، می توان با شیوه طرح مسأله و ایجاد روحیه پرسش گری، آنها را به خودشان رجوع دهیم تا بفهمند نیازشان چیست و دنبال چه باید بگردند و بعد ما با بیان رفتارهای پیامبر(ص) در قرآن و روایات و خصوصیات ایشان همچون تواضع و فروتنی- امانت داری- صداقت- همدردی با نیازمندان- مهرورزی و گشاده رویی- زهد و تقوایی- انضباط و برنامه ریزی و صبر و مقاومت و… و هزاران خصوصیت برتر ایشان، الگوی نمونه اخلاق را به آنها معرفی کنیم تا انشاءاله جزء رهروان و ره پویان حقیقی پیامبر و اهل بیت علیهم السلام شوند.

فصلنامه نجد شماره16 زمستان 94