بدعت به چیز نو پیدا و بی سابقه، آیین نو، رسم تازه و عقیده تازه بر خلاف دین گفته می شود1.
پیامبر(ص) در تفسیر آیه 159 سوره انعام که می فرماید: «آنان که دین خود را فرقه فرقه کردند و گروه گروه شدند.» فرمودند: اینان همان بدعت گذاران و فرقه گرایانند، توبه آنها پذیرفته نیست، من از آنان بیزارم و آنان از من دور2.
امام علی(ع) فرموده اند: هیچ بدعتی نهاده نشده مگر آنکه به آن سبب سنتی ترک شد و بدعت گزاران کسانی هستند که با فرمان خدا و کتاب او و پیامبرش مخالفت می ورزند و بر اساس رأی و گرایش های خود عمل می کنند3.
عمربن خطاب از قبلیه بنی عدی بود و سالها بعد از بعثت رسول خدا به حضرت ایمان آورد و زمانی که دختر او حفصه به عقد پیامبر در آمد، رفت و آمد او با پیامبر بیشتر شد، او شخصیتی تندمزاج و از نظر فکری افراطی بود. درباره چوب دستی او گفته شده که ترسناک تر از شمشیر حجاج بوده است و در مورد زنان بسیار سختگیر بود او بدعتهای زیادی در دین اسلام وارد کرد که هنوز هم برجاست از جمله سهم «مولفه قلوبهم» را که رسول خدا از زکات پرداخت می کرد را قطع کرد و گفت: اسلام هراسی از آنان ندارد. او از تیمم متنفر بود و می گفت فرد جنب اگر آب پیدا نکند نباید نماز بخواند. سه طلاقه کردن زن در یک مجلس را سه طلاق می دانست. متعه حج و متعه نساء که از مشهورترین امور شرعی است و رسول خدا حلال می شمردند، عمر آنها را نامشروع اعلام کرد. او اولین کسی است که قیام رمضان را باب کرد و به همه شهرها نوشت تا چنین کنند که این همان نماز تراویح است که نوافل ماه رمضان را به جماعت می خوانند و در هر چهار رکعت به اندازه خواندن یک نماز استراحت می کنند.
عمر از نقل حدیث و کتابت آن نهی کرد او معتقد بود تنها قرآن است که می تواند ثابت باشد اما حدیث چنین وضعیتی ندارد و هر زمان حاکم می تواند به نحوی که مصلحت می داند، عمل کند. تکتُف (دست روی دست گذاشتن در نماز) را هم عمر باب کرد، او وقتی دید اسرای ایرانی در برابر خلیفه برای احترام به خلیفه مسلمین دست روی دست می گذارند دستور داد مسلمانان هم در نماز برای احترام چنین کنند4.
آمین گفتن در نماز بعد از سوره حمد نیز یکی دیگر از بدعتهای عمر بود و بسیار بدعتهای دیگر که توسط خلیفه دوم (عمربن خطاب) در دین گذاشته شد و همچنان به آنها عمل می شود. عمر در روزهای پایانی عمر خود که مجروح در بستر افتاده بود گویا از زندگی دنیای خود چندان رضایتی نداشت.5

1- فرهنگ فارسی معین، محمد معین، ص191
2و3- ترجمه میزان الحکمه، ری شهری، ج1، ص513
4- فقه مقارن ، جعفر الهادی
5- تاریخ تحلیلی تاریخ خلفا (از رحلت پیامبر تا زوال امویان) ، رسول جعفریان

فصلنامه نجد شماره16 زمستان 94